Stanislaw Lem Doskonala Proznia (3)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zak�ada� tedy, �enieto�same Fizyki przecie� mog� spowodowa� powstanie jedynej Logiki - inaczejnie umia� sobie wyt�umaczy� tego, co zasz�o kosmicznie.W intuicji tej tkwiziarnko prawdy, ale sprawa jest bardziej skomplikowana, ni� on s�dzi�.Odziedziczyli��my po nim program domagaj�cy si� zrekonstruowa�nia strategii Gry- dzi�ki wykonaniu �odwrotnego zadania�, albowiem, wychodz�c od aktualnejFizyki, staramy si� doj�� tego, co j� - jako decyzje Graczy - spowodowa�o.Zadanie to jest utrudnione przez fakt, �e przebiegu zdarze� nie mo�na sobiewyobrazi� jako liniowego ci�gu: jakoby Prakosmos zdeterminowa� Gr�, która, zkolei, zdeterminowa�a aktualn� Fizyk�.Ten, kto zmienia Fizyk�, tym samymprzekszta�ca samego siebie, czyli tworzy zwrotne sprz�enie mi�dzytransformacjami otoczenia i autotransformacj�.To g�ówne niebezpiecze�stwo Gryspowodowa�o sze�reg taktycznych manewrów Graczy, bo musieli zdawa� sobie zniego spraw�.D��yli do przekszta�ce� takich, by nie by�y radykalne powszechnie- czyli, by unikn�� wszechrelatywizmu, sporz�dzili Fizyk� hierarchiczn�.Fizykahierarchiczna jest �nietotalna�: nie ulega na przyk�ad w�tpliwo�ci, �emecha�nika pozosta�aby nie naruszona nawet, gdyby ma�teria w swojej warstwieatomowej nie mia�a w�asno�ci kwantowych.Znaczy to, �e poszczególne �poziomy�rzeczywisto�ci posiadaj� ograniczon� suwerenno��, czyli �e nie wszystkie prawadanego poziomu musz� ulec zachowaniu po to, aby nad nim móg� powsta� poziomnast�pny.Znaczy to, �e Fizyk� mo�na zmie�nia� �po trosze� i �e nie ka�dazmiana grupy praw równa si� zmianie ca�ej Fizyki na wszystkich pozio�machzjawisk.Tego rodzaju k�opoty Graczy czyni� prosty, pi�kny obraz Gry, jakisporz�dzi� Acheropou�los - jako historii trójfazowej - nieprawdopodob�nym.Acheropoulos domy�la� si�, �e zachodz�ce w toku Gry �docieranie si� ró�nychFizyk musia�o unices�twi� cz�� Graczy - bo nie wszystkie wyj�ciowe stany by�yprzywiedlne do jednolito�ci.Zamiar zniszczenia Partnerów, usytuowanychniekorzystnie, wcale nie musia� patronowa� poczynaniom innych Graczy.O tym,kto mia� przetrwa�, a kto sczezn��, zadecydo�wa� czysty przypadek, obdarzaj�cyró�ne cywilizacje rozmaitymi otoczeniami - wedle zasady losowo�ci.Acheropoulosprzypuszcza�, �e ostatnie po�ary owych straszliwych �walk�, w którychkolidowa�y z sob� rozmaite Fizyki, mo�emy jeszcze dostrzec w postaci kwazarów,wydzielaj�cych energi� rz�du l063 ergów, energi�, jakiej nie mo�e wyzwoli�aden ze znanych nam procesów fizycznych, w tak wzgl�dnie ma�ej przestrzeni,jak� zajmuje kwazar.My�la�, �e patrz�c na kwazary, widzimy to, co dzia�o si�od 5 do 6 miliardów lat temu, w drugiej fazie Gry, bo w�a�nie tyle czasupoch�ania bieg �wiat�a mkn�cego od kwazarów ku nam.Myli� si� w takichhipotezach.Kwazary uwa�a�my za zjawiska innego rz�du.Trzeba zrozumie�, �eAcheropoulos nie mia� danych, które umo�liwi�yby mu rewizj� takich pogl�dów.Ca�o�ciowa rekonstruk�cja pocz�tkowej strategii Graczy jest dla nasniemo��liwa; uprawia� wsteczn� retrospekcj� potrafimy tylko do miejsca, wktórym Gracze dzia�ali - mówi�c gru�bo - tak mniej wi�cej, jak dzi�.Je�eli Graposiada�a krytyczne punkty, wymuszaj�ce zasadnicz� zmian� strategii,retrospekcja nie mo�e si� ju� cofa� poza pierwszy taki punkt.A zatem nieumiemy dowiedzie� si� niczego pewnego o Prakosmosie, co wyda� Gr�.Gdy jednakspogl�damy w Kosmos obecny, dostrze�gamy w nim - wcielone w jego struktur� -g�ówne kanony strategii, jak� si� pos�uguj� Gracze.Kosmos rozszerza si�trwale; posiada szybko�� graniczn�, czyli barier� �wietln�; prawa jego Fizykis� wprawdzie symetryczne, ale to nie jest symetria doskona�a; jest zbudowany�koagulacyjnie i hierarchicznie� - jako z�o�ony z gwiazd, co si� skupiaj� wgromady, te z ko�lei tworz� Galaktyki, zgrupowane w lokalne zg�szczenia, iwreszcie wszystkie owe zg�szczenia tworz� Metagalaktyk�.Nadto posiada Kosmosca�kowicie asyme�tryczny czas.Takie s� fundamentalne rysy budowy Uniwersum:dla ka�dego z nich znajdujemy dog��bne wyja�nienie w strukturze GryKosmogonicznej, Gry, pozwalaj�cej nam poj�� zarazem, dlaczego jednym z jejkanonów naczelnych musi by� przestrzeganie Silentium Universi.A zatem:dlaczego Kosmos jest urz�dzony tak w�a�nie? Gracze wiedz�, �e w toku gwiezdnejewolucji powstaj� nowe planety i nowe cy�wilizacje, wi�c dbaj� o to, by cikandydaci na przysz�ych Graczy, jakimi s� m�ode cywilizacje, nie mogli naruszy�równowagi Gry.Dlatego Kosmos si� rozsze�rza: gdy� tylko w takim Kosmosie, mimo�e powstaj� w nim wci�� nowe cywilizacje, rozdzielaj�cy je dystans pozostajewielko�ci� sta��.Porozumienie wiod�ce do �zmowy�, do powstania lokalnejkoalicji nowych Graczy mog�oby jednak zaj�� i w takim, rozszerzaj�cym si�Kosmosie, gdyby nie mia� wbudowanej bariery szybko�ci dzia�a� na odleg�o��.Wyobra�my sobie Kosmos o Fizyce zezwalaj��cej na powi�kszenie szybko�cirozchodzenia si� dzia��a� w proropcji do zainwestowanej energii.W takimKosmosie ten, kto by dysponowa� energi� pi�� razy wi�ksz� od wszystkich innych,móg�by pi�� razy szyb�ciej informowa� si� o stanie innych i z t� sam� prze�wag�zadawa� im ciosy.W takim Kosmosie powstaje szansa zmonopolizowania w�adzy nadjego Fizyk� i nad wszystkimi innymi partnerami Gry.Taki Kos�mos niejakozach�ca do emulacji, do energetycznego wspó�zawodnictwa, do urastania w pot�g�.Otó� w real�nym Kosmosie po to, by przekroczy� szybko�� wiat�a, trzeba energiiniesko�czenie wielkiej: inaczej mówi�c, bariery tej w ogóle nie mo�na przebi�.Tak wi�c nie pop�aca w nim urastanie w moc ener�getyczn�.Podobna jestmotywacja asymetrii up�ywu czasu.Gdyby czas by� odwracalny i gdyby odwróce�niejego biegu by�o do urzeczywistnienia dzi�ki do�statecznej inwestycji �rodków imocy, mo�na by znów zdominowa� partnerów, tym razem dzi�ki szansie anu�lowaniaka�dego z ich ruchów.A wi�c zarówno Kosmos nie rozszerzaj�cy si�, jak Kosmosbez bariery szybko�ci i wreszcie - Kosmos z odwracalnym cza�sem - nie pozwalaj�na pe�n� stabilizacj� Gry.Tym�czasem sz�o w�a�nie o to, by j� stabilizowa�norma�tywnie: do tego sprowadzaj� si� ruchy Graczy, wcielone w struktur�materii.Jest przecie� rzecz� jasn�, �e udaremnienie wszelkiej perturbacji iwszel�kiej agresji Fizyk� ustanowion� to �rodek daleko pewniejszy i bardziejradykalny ni� wszystkie inne sposoby zabezpieczaj�ce (np.za pomoc� prawstanowionych, zagro�e�, nadzoru, przymusu, restrykcji, kar) [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony