Unterman Encyklopedia tradycji i legend żydowskich

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Towarzyszyim �yczenie, by dusza zmar�ego wspi�a si� do jeszcze wy�ej po�o�onych siedzibniebia�skich, poniewa� w ka�dy jarcajt dusza s�dzona jest pono� na nowo (�>tikun).W rocznic� �mierci wybitnego rabina pomija si� w na�bo�e�stwiesmutniejsze modlitwy, poniewa� o �mierci sprawiedliwego my�li si� jako odu�chowych za�lubinach duszy z Bogiem.W jar�cajt odwiedza si� tak�e grób danejosoby, jak równie� zasiada nad Tor� lub recytuje psalmy przy grobachsprawiedliwych m�ów.W szabat poprzedzaj�cy jarcajt odbywa si� �> wspomi�nanieumar�ych.jarmu�ka zob.nakrycie g�owy jaszerkojach zob.pozdrowieniajecer tow, jecer ha-ra zob.sk�onno�ci dobre i z�ejecijat Micraim zob.Exodus Jecira zob.Sefer JeciraJehoszua ben Chananja (I-II w.n.e.) - m�drzec Miszny i ucze� Jochanana benZakaja.Jehoszua wda� si� w spór z �> Gamalielem, który by� �> nasim, ow�a�ciw� dat� �wi�ta �> Jom Kipur i w imi� religijnej jedno�ci da� si� nak�oni�do wycofania i publicznego sprofa�nowania dnia, który wed�ug jego oblicze� by�Dniem Pojednania.Podczas dyskusji uczonych z �> Eliezerem ben Hyrkanos tow�a�nie Je�hoszua odtr�ci� interwencj� g�osu z niebios po stronie Eliezeratwierdz�c, �e Tora nie by�a dana w niebie, a o prawie rozstrzyga� musi �> g�oswi�kszo�ci.Ogólnie rzecz bior�c, Je�hoszua sprzyja� upo�ledzonym warstwomspo��ecznym, podtrzymuj�c opini� o udziale spra�wiedliwych prozelitów wPrzysz�ym �wiecie (Olam Haba) oraz uwypuklaj�c rol� ubogich w spe�nianiudobrego uczynku, jakim jest da�wanie ja�mu�ny.Znacznie mniej �yczliwieod�nosi� si� jednak do kobiet, przedstawiaj�c je jako z gruntu nieskromnesekutnice.S�yn�� z brzydoty fizycznej i pewnego razu, gdy córka cesarza da�awyraz swemu zdziwieniu, �e m��dro�� mo�e mie�ci� si� w tak szpetnym naczy�niu,odpar�, i� wina nie trzyma si� nigdy w z�o-123tych lub srebrnych dzbanach, bo by skwa�nia�o.Da� tym samym do zrozumienia, �euroda �atwo mo�e rodzi� pych� i arogancj�, które przeszka�dzaj� w zdobywaniuwiedzy.Jehoszua ben Lewi (III w.n.e.) - palesty�ski m�drzec talmudyczny s�yn�cy zbogobojno�ci.�wi�tobliwemu charakterowi zawdzi�cza� wy�ró�nienie w postaciregularnych odwiedzin pro�roka Eliasza, lecz nagle wizyty owe usta�y.Zjawiaj�csi� ponownie po d�u�szej nieobecno��ci Eliasz wyja�ni�, �e nie przychodzi�,ponie�wa� Jehoszua nak�oni� pewnego uciekiniera, by odda� si� dobrowolnie wr�ce w�adz.Na protest rabiego, �e dzia�a� zgodnie z nakazami halachy, Eliaszodpar�, i� powinien by� pozo�stawi� tak odstr�czaj�cy post�pek innym.Przyinnej okazji Jehoszua zapyta� Eliasza, kiedy nadejdzie �> Mesjasz.Eliasz kaza�mu odszu�ka� Mesjasza w�ród tr�dowatych u bram Rzy�mu i zapyta� go o to samemu.Uczyniwszy to Jehoszua uzyska� od Mesjasza odpowied�:�Dzisiaj".Po jakim� czasie, przy.nast�pnym spotkaniu z Eliaszem nazwa�Mesjasza k�amc�, lecz Eliasz wyja�ni� mu, �e owo �dzisiaj" mia�o oznacza�, i�ka�de �dzi�" mo�e sta� si� po�cz�tkiem ery mesja�skiej, je�li tylko ludziezechc� pos�ucha� g�osu Boga.Pod koniec �ycia Jehoszua spyta� �> Anio�a�mierci, czy zanim umrze móg�by zobaczy� swoje miejsce w Ogro�dzie Edenu.Gdyanio� si� zgodzi�, Jehoszua poprosi� go jeszcze o oddanie miecza, byza�bezpieczy� si� przed �mierci� w drodze.Anio� podsadzi� Jehoszu� na murotaczaj�cy Raj, lecz rabi wskoczy� od razu do �rodka i odmówi� zwrotu miecza,�eby anio� nie móg� ju� nikogo zabija�.Odda� go dopiero na wyra�ny rozkazg�osu z niebios, lecz wymóg� obietnic�, �e Anio� �mierci nie b�dzie si�pokazywa� lu�dziom przed po�o�eniem kresu ich �yciu.Na legendzie o Jehoszuiben Lewim osnu� Long-fellow swój wiersz �Opowie�� hiszpa�skiego �yda" w zbiorzeOpowie�ci z gospody przy go�ci�cu.Jehowa zob.tetragramJehuda bar Elaj [aszk.Daj] (II w.n.e.) -tanaita pochodz�cy z Galilei, któregonaj�wiet-niejsza dzia�alno�� przypad�a na trudny okrespo powstaniu Bar Koci�by.Jego zas�ug� by�o uporz�dkowanie istotnych dzia�ówMiszny.Uwa�any tak�e za g�ównego rzecznika rabich, Jehuda nie cieszy� si�jednak ich powszechn� sympati�, gdy� chwali� Rzymian za ich go��ci�ce, rynki i�a�nie.�y� w tak skrajnym ubóstwie, �e dzielili si� z �on� jedynym okry�ciem,jakie posiadali, lecz twarz jego ja�nia�a syto�ci�, której �ród�o stanowi�am�dro��, a nie bogactwo.W swoim od�wi�tnym stroju szaba-towym wygl�da� jakjeden z anio�ów Pana.Opowiada� si� za umiarkowaniem w ka�dej dziedzinie, cho�sam by� wegetarianinem z wy�boru, ludziom za� doradza� uczenie synówrze�mios�a, �eby nie wyro�li na rabusiów.Szcze�gólny charakter Synów IzraelaJehuda wyra�a� za pomoc� dwóch metafor biblijnych, a mia�nowicie, �e b�d� onijak proch ziemi i jak gwiazdy na niebie.Gdy upadaj�, to tak nisko jak prochziemi, lecz gdy si� wznosz�, to do gwiazd.Jehudzie zawdzi�czamy tak�e niecobajkowy opis wielkiej synagogi w Aleksandrii.Mia�a by� tak ogromna, �e mog�apomie�ci� tylu Izraelitów, ilu wysz�o z Egiptu, 71 tronów z czystego z�ota orazumiejscowionego po�rod�ku szamasza wymachuj�cego chor�giewk�, by rzeszawiernych, do których nie dociera� g�os chazana, wiedzia�a, kiedy odpowiada�amen".Jehuda Halewi (1075-1141) - hiszpa�ski po�eta i teolog.Jego córka po�lubi�awielkiego komentatora Biblii Abrahama Ibn Ezr�.Do ma��e�stwa dosz�o, gdyHalewi, zorientowa�wszy si�, �e córka nie ma staraj�cych si�, przysi�g� odda�j� pierwszemu m�czy�nie, który wejdzie w jego progi.Na widok ubogo odzianegocz�owieka �ona Halewiego za�ama�a ze zmartwienia r�ce, lecz biedak okaza� si�by� Ibn Ezr�.Poezj� Halewiego przesyca jego odurzenie Bogiem.Wprawdzie sampraktyko�wa� jako lekarz, lecz wyrazi� na pi�mie �ycze�nie, by w razie chorobypozostawi� jego kuracj� wy��cznie Bogu.Wiersze Halewiego odzwier�ciedlaj�ponadto �arliwy nacjonalizm i t�sknot� za �> Syjonem.Jego g�ównym dzie�em jestKuzari, filozoficzna dyskusja króla Chazarów z reprezentantami chrze�cija�stwa,islamu, fi�lozofii greckiej i judaizmu, w trakcie której m�drzec �ydowskiprzekonuje w ko�cu króla, �e tamte dwie religie s� �córkami" religii �y-124dowskiej, jedynej prawdziwej.W usta m�drca Halewi w�o�y� w�asne pojmowaniejudaizmu dowodz�c, �e objawiona wiara przewy�sza fi�lozofi�, w której systemachroi si� od niekon�sekwencji.Publiczne objawienie Tory na Sy�naju, biblijnecuda i historia �ydów - wszystko to �wiadczy o szczególnej roli wyznaczonejIzraelowi, roli serca w ciele narodów �wiata.Tylko Izrael posiada dar �>proroctwa, drog� dziedzictwa przekazywany wszystkim �ydom, a jest to wewn�trznepoczucie pozwalaj�ce bezpo�rednio do�wiadcza� Boga.Pod koniec �ycia, wbrewradom usi�uj�cych go do tego zniech�ci� przyjació�, Halewi wyruszy� doPa�lestyny, �eby spe�ni� ho�ubione od dawna ma�rzenie o zamieszkaniu w Ziemi�wi�tej.Po przybyciu do Jerozolimy pochyli� si�, by uca��owa� ziemi�, i zgin��stratowany przez arab�skiego je�d�ca [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony