Maruszewski Tomasz Psychologia poznania

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jak zatem zdoby� zamek, nie trac�c ludzi na minach znajduj�cych si� na drogach?Problem ten okaza� si� znacznie �atwiejszy od problemu Dunckera.Badani szybkowpadali na pomys�, by podzieli� si�y atakuj�ce zamek na ma�e oddzia�y.Oddzia�yte po przebyciu zaminowanych dróg mo�g�yby skoncentrowa� si� bezpo�rednio podmurami twierdzy, a nast�pnie za�atakowa� i zdoby� zamek.Gick i Holyoak (1983) intereso�wali si� tym, czy rozwi�zanie tego zadania mo�eu�atwi� rozwi�zywanie problemu �nowotworowego", mówi�c inaczej - czy istniejetransfer wprawy w rozwi�zaniu tego problemu w jed�nej dziedzinie na rozwi�zanieanalo�gicznego problemu w dziedzinie od�miennej.Starali si� tak�e sprawdzi�, wjakich warunkach ten wp�yw jest silny.Po pierwsze, sprawdzali, jak� rol� odgrywa spontaniczne spostrzeganie analogiimi�dzy tymi dwoma proble�mami, albo te� spostrzeganie wynika�j�ce ze wskazówkiudzielonej badanym.Problem Dunckera rozwi��zywany by� przez wi�ksz� liczb�bada�nych, kiedy oni sami dostrzegli analo�gi� z opowie�ci� o generale.Jeszczelepsze efekty dawa�a bezpo�rednia in�strukcja: �Zobacz, czy istnieje analo-RAMKA 9.4 cd.gia mi�dzy tymi problemami".Wyniki tych porówna� zawiera rycina 9.3.Brak Analogia Bezpo�redniaspostrzegana sugestia samorzutnieRYCINA 9.3 Zwi�zek mi�dzy rodzajem repre�zentacji sytuacji problemowej �Wrzód�o��dka" a procentem poprawnych rozwi�za�W sytuacji standardowej problem rozwi�za�o poprawnie mniej ni� 10% badanych.Gdy badani dostrzegali analogi� mi�dzy problemem �Zdobycie twierdzy" i �Wrzód�o��dka", procent poprawnych rozwi�za� wzrasta� do 30, natomiast najlepszewyniki uzyska�a grupa, któr� proszono, aby spraw�dzi�a, czy istnieje analogiami�dzy tymi dwoma problemami (�ród�o: wykres skonstruowano na podstawie danychzamieszczonych w pracy Gicka tHolyoaka, 1983).Po drugie, sprawdzano, jak� rol� odgrywa odst�p czasowy mi�dzy roz�wi�zywaniemproblemu �twierdzy" a rozwi�zywaniem problemu �nowo�tworowego".Brak przerwyoraz d�uga przerwa mi�dzy rozwi�zywaniem obu problemów stwarza niewielkieu�a�twienie.Najwi�kszy transfer uzyskano przy krótkiej przerwie.Przedstawione eksperymenty ilustruj� rol� analogii jako metody rozwi�zywaniaproblemów.Dok�adniej o analogii orazo innych sposobach rozwi�zywania pro�blemów napisz� w dalszej cz�ci tegorozdzia�u.MY�HNIE I ROZWIEWANIE PROBLfM�W3499.3.2.2.My�lenie ukierunkowane w sytuacjach dobrze okre�lonychSytuacje dobrze okre�lone to takie, w któ�rych wyst�puje jeden cel, albo te�wiele celów.Gdy mamy do czynienia z jed�nym celem, pojawia si� my�leniekon-wergencyjne, czyli my�lenie zbie�ne.Do tego celu mo�na dochodzi� ró�nymidro�gami albo tylko jedn� drog�.Bardzo cz�sto autorzy rozmaitych testów takformu�uj� problemy, �e maj� one tylko jedno poprawne rozwi�zanie.Gdy my�le�nieukierunkowane jest na wiele celów, to w fazie wst�pnej nast�puje ich selek�cja- wybierane s� takie cele, których osi�gni�cie pozwala na maksymalizowanierozmaitych korzy�ci albo unikanie nie�bezpiecze�stw.Kobieta maltretowanafi�zycznie lub psychicznie przez m�a mo�e zastanawia� si� nad tym, jakprzerwa� t� tragiczn� sytuacj� - mo�e my�le�rozwodzie, o wymierzeniu samodziel�nie sprawiedliwo�ci, o opuszczeniu m�a,czy te� o podj�ciu znanego z jej wcze��niejszych do�wiadcze� oczekiwania nato, a� m�� si� opami�ta.Opisana sy�tuacja jest sytuacj� wymagaj�c� my�le�nia dywergencyjnego, dobrze znan� oso�bom, które pomagaj� ofiarom przemocy.cho� terapeuci potrafi� wiele powie�dzie� na temat sposobów rozwi�zywaniatakiego i innych problemów przez ofiaryprzemocy (Herman, 1999), to w psy�chologii poznawczej znacznie ch�tniej ba�dano to, jak ludzie rozwi�zuj� rozmaite�amig�ówki, maj�ce do�� lu�ny zwi�zekz ich rzeczywistymi problemami �ycio�wymi.Proces rozwi�zywania problemów ma charakter cykliczny i badacze wyró�nili w nimnast�puj�ce fazy (Hays, 1986; Sternberg, 1996):Wykrycie problemu.Zidentyfikowanieproblemu w naszym otoczeniu spra�wia nam zawsze du�e trudno�ci, po�niewa� sk�onni jeste�my spostrzega�otoczenie jako dobrze zorganizowan�struktur�, która nie zawiera proble�mów.Niech�tnie dostrzegamy to, �enie mamy wystarczaj�cych kwalifika�cji, aby podj�� atrakcyjn� prac�, alboto, �e nie wk�adamy wystarczaj�cegowysi�ku w swój rozwój osobisty.Niedostrzegamy tego, �e zbli�a si� terminoddania pewnej pracy, a my zajmu�jemy si� czym� zupe�nie innym.Przezd�ugi czas w Polsce nie dostrzeganozb�dno�ci niektórych rodzajów pracy.Przyk�adowo, w tramwajach i auto�busach pracowali konduktorzy, którzysprzedawali bilety b�d� dziurkowali bi�lety miesi�czne.Oprócz tego byli jesz�cze kontrolerzy, którzy sprawdzali, czywszyscy maj� bilety.Rozwi�zanie takie- absurdalne ekonomicznie - opiera�osi� na za�o�eniu, �e ludzie nie b�d� sa�modzielnie kupowali i kasowali biletów,�e przy braku konduktorów wszyscyb�d� je�dzili na gap�.Okre�lenie problemu i stworzenie jegoreprezentacji.Reprezentacja ta budo�wana jest zarówno na podstawie infor�macji zawartych w sytuacji, jak i in�formacji posiadanych wcze�niej przezjednostk� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony