Bateson Gregory Umysł i przyroda

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.By�a ju� mowa wrozdziale II (p.13) o tym, �e logika stanowi kiepski model przyczyny i skutku.Sugeruj�, i� to próba radzenia sobie z �yciem w kategoriach logicznych orazkompulsywny charakter tych wysi�ków sprawiaj�, �e mamy sk�onno�� do popadania wpanik� na sam� wzmiank� o mo�liwo�ci za�amania si� podej�cia logicznego.W rozdziale II wykaza�em, �e bardzo prosty obwód dzwonka roz�o�ony na logiczn�map� czy model przedstawia sprzeczno��: je�li obwód dzwonka jest zamkni�ty,elektromagnes przyci�ga p�ytk�.Je�li przyci�gana przez elektromagnes p�ytkasi� porusza, przyci�ganie ustaje i p�ytka nie jest przyci�gana.�w cykl relacjije�li.to w �wiecie przyczynowym zaburza ka�dy cykl relacji je�li.t o w�wiecie logiki, o ile do logiki nie wprowadzi si� czasu.Z formalnego punktuwidzenia zaburzenie to jest podobne do paradoksu Epimenidesa.Zdaje si�, �e my, ludzie, pragniemy, by nasza logika by�a absolutna.Wygl�da nato, �e dzia�amy na podstawie za�o�enia, �e tak w�a�nie jest, a potem wpadamy wpanik�, s�ysz�c najl�ejsz� nawet nut�, która mog�aby �wiadczy� o tym, �e taknie jest lub mog�oby nie by�.Tak jakby �cis�a spójno�� logicznego mózgu, nawet u osób, których my�linotorycznie cechuje zam�t, nadal by�a �wi�to�ci�.Wobec dowodu, �e nie jest ontaki spójny, jednostki b�d� kultury popadaj� nagle, jak �winie ger-geze�skie *, w zawi�o�ci sfery nadprzyrodzonej.By unikn�� milionówmetaforycznych �mierci odmalowanych we wszech�wiecie pe�nym cykliprzyczynowych, gorliwie negujemy prost� realno�� zwyk�ego umierania i budujemyfantazje o �wiecie, który nas czeka potem, a nawet o reinkarnacji.Prawd� mówi�c, za�amanie pozornej spójno�ci naszego umys�owego procesulogicznego wydawa�oby si� rodzajem �mierci.Styka�em si� z tym g��bokimprzekonaniem wielokrotnie podczas mojej pracy ze schizofrenikami i mo�napowiedzie�, �e stanowi ono podstaw� teorii podwójnego wi�zania, któr� razem zmoimi kolegami z Palo Alto zaproponowali�my dwadzie�cia lat temu.13 Tutajchcia�bym powiedzie�, �e tchnienie �mierci jest obecne absolutnie w ka�dymcyklu biologicznym.* Patrz Biblia Tysi�clecia, Ewangelia wg �w.�ukasza, rozdz.8, werset 26 i n.:�I przyp�yn�li do kraju Gergeze�czyków, który le�y naprzeciwko Galilei.Gdywyszed� na l�d, wybieg� Mu naprzeciw pewien cz�owiek, który by� op�tany przezz�e duchy.Ju� od d�u�szego czasu nie nosi� ubrania i nie mieszka� w domu, leczw grobach.Gdy ujrza� Jezusa, z krzykiem upad� przed Nim i zawo�a�: �Czegochcesz ode mnie, Jezusie, Synu Boga Najwy�szego? B�agam ci�, nie dr�cz mnie.�Rozkazywa� bowiem duchowi nieczystemu, by wyszed� z tego cz�owieka.Bo ju�wiele razy porywa� go, a cho� wi�zano go �a�cuchami i trzymano w p�tach, onrwa� wi�zy, a z�y duch p�dzi� go na miejsca pustynne.A Jezus zapyta� go: �Jakci na imi�?� On odpowiedzia�: �legion�, bo wiele z�ych duchów wesz�o w niego.Te prosi�y Jezusa, �eby im nie kaza� odej�� do czelu�ci.A by�a tam du�a trzoda�wi�, pas�cych si� na górze.Prosi�y Go wi�c (z�e duchy), �eby im pozwoli�wej�� w nie.I pozwoli� im.Wtedy z�e duchy wysz�y z cz�owieka i wesz�y w�winie, a trzoda ruszy�a p�dem po urwistym zboczu do jeziora i uton�a" (przyp.t�um.).13 Szcz�liwym trafem otrzyma�em wówczas kopi� tekstu, w którym John Percevalopisuje swoj� psychoz� z roku 1830.Ksi��ka ta jest obecnie dost�pna podtytu�em Perceval's Narrative: A Patient's Account of His Psychosis, 1830�32,wyd.Gregory Bateson, Calif.Stanford University Press, Stanford 1961.By zamkn�� ten rozdzia�, wspomn� o pewnych mo�liwo�ciach umys�u widocznychdzi�ki opisanym sze�ciu kryteriom.Przede wszystkim istniej� dwiecharakterystyczne cechy umys�u, o których mo�na mówi� ��cznie, a obydwie s�mo�liwe na mocy wymienionych kryteriów.Te dwie blisko ze sob� spokrewnionecechy to autonomia i �mier�.Autonomii � �ci�le kontroli nad sob�, z greckiego autos (ja sam) i nomos(prawo) � dostarcza rekurencyjna struktura systemu.Mo�na si� zastanawia�, czyprosta maszyna z regulatorem Watta mo�e kontrolowa� albo by� kontrolowana przezsam� siebie, ale wyobra�my sobie wi�cej sprz�e� informacji i skutku dodanychdo prostego obwodu.Jaka b�dzie tre�� materia�u sygna�owego przenoszonego przezte sprz�enia? Odpowied�, oczywi�cie, brzmi: sprz�enia te b�d� przenosi�wiadomo�ci o zachowaniu ca�ego systemu.Pierwotny prosty obwód zawiera� ju� wpewnym sensie tak� informacj� (�porusza si� za szybko"; �porusza si� zawolno"), ale nast�pny poziom b�dzie niós� informacj� w rodzaju �korekta�porusza si� za szybko� nie jest dostatecznie szybka" czy �korekta �porusza si�za szybko� jest nadmierna".To znaczy, �e przekazy staj� si� przekazami opoprzednim, ni�szym poziomie.St�d ju� niewielki krok do autonomii.Co do �mierci, to jej mo�liwo�� wynika najpierw z kryterium 1, zgodnie z którymbyt sk�ada si� z wielu cz�ci.Ale wy�ania si� równie� z kryterium 4.�mier�jest przerwaniem obwodu i, na skutek tego, zniszczeniem autonomii.Oprócz tych dwóch bardzo zasadniczych cech, rodzaj systemu, który zowieumys�em, dzi�ki w�a�ciwej mu mo�liwo�ci samokorekcji, zdolny jest do posiadaniacelu i dokonywania wyboru.Mo�e by� stabilny, mo�e popa�� w proces lawinowyalbo znale�� si� w jakiej� mieszaninie tych stanów.Wp�yw wywiera na� �mapa",nigdy � tery-torium, i dlatego ogranicza go zasada ogólna, zgodnie z któr� odebrana przeze�informacja nigdy niczego nie dowodzi w sprawie �wiata ani w sprawie jegosamego.Jak stwierdzi�em w rozdziale II, nauka nigdy niczego nie dowodzi.Ponadto system b�dzie si� uczy� i zapami�tywa�, b�dzie budowa� entropi�negatywn�, a czyni� to b�dzie w grach stochastycznych zwanych empiryzmem albometod� prób i b��dów.B�dzie gromadzi� energi�.Nieuchronnie b�dzie gocharakteryzowa� fakt, �e wszelkie wiadomo�ci nale�� do tego czy innego typulogicznego, dlatego zawsze b�dzie go prze�ladowa� mo�liwo�� b��dnegoprzypisania do typu logicznego.W ko�cu system b�dzie zdolny do ��czenia si� zinnymi podobnymi systemami, by stworzy� jeszcze wi�ksze ca�o�ci.Na zako�czenie mo�na postawi� dwa pytania: czy system b�dzie zdolny do jakiego�rodzaju preferencji estetycznej? Czy system b�dzie zdolny do �wiadomo�ci?Je�li chodzi o preferencj� estetyczn�, to moim zdaniem odpowied� powinna by�twierdz�ca.Mo�na sobie wyobrazi�, �e system taki potrafi�by rozpozna� w innychnapotkanych systemach cechy podobne do jego w�asnych.Mo�emy przyj��, �ekryterium szóste traktujemy jak kryterium �ycia i przypuszczamy, i� ka�dy bytprzejawiaj�cy takie cechy b�dzie przypisywa� warto�� (dodatni� b�d� ujemn�)innym systemom przejawiaj�cym zewn�trzne i widoczne oznaki podobnych cech.Czydlatego zachwycamy si� stokrotk�, �e zdradza ona � w swojej formie, wzro�cie,kolorach i �mierci � objawy �ycia? W tym zakresie nasze dla niej uznanie jestuznaniem podobie�stwa do nas samych.Kwestia �wiadomo�ci jest nieco mniej jasna.W tej ksi��ce nie by�o mowy o�wiadomo�ci poza wzmiank� w sprawie percepcji, �e mianowicie procesy percepcjinie s� �wiadome, lecz ich produkty mog� by� �wiadome.Kiedy � w i a d o -mo�ci u�ywamy w tym sensie, zdawa�oby si�, �e zjawisko to jako� si� wi��e zespraw� typów logicznych, którym po�wi�cili�my sporo uwagi [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony