[ Pobierz całość w formacie PDF ]
., pochodzenia plebejskiego; dotyczy³o onorozdzia³uprowincji pomiêdzy pretorów i ich zakresu dzia³ania.18 Ostia s³ynê³a jako port zbo¿owy; nad dowozem zbo¿a, które z Ostii przesy³anodoRzymu, czuwa³ kwestor, co przysparza³o mu wiêcej k³opotów ni¿ s³awy.19 Lucjusz Licyniusz Lukullus (106—56) piastowa³ szereg wysokich godnoœcipañstwo-wych, konsulat w 74 r.; pod jego dowództwem Murena walczy³ w czasie trzeciejwojnyz królem Pontu Mitrydatesem (74—67).bie¿¹cymi sprawami.„By³eœ w wojsku — mówi.— Przez tyle lat twoja stopanie stanê³a na forum.Nie by³o ciê tak d³ugo, a kiedy zjawi³eœ siê po tylulatach, ubiegasz siê o godnoœæ konsula na równi z tymi, dla których rynekby³ mieszkaniem." Przede wszystkim, jeœli chodzi o ten wasz sta³y pobytw Rzymie, to nie wiesz, Serwiuszu, jakie to nieraz nudne, jak ludzie maj¹tego dosyæ.Mnie wprawdzie bardzo to pomog³o, ¿e ubiega³em siê o popu-larnoœæ na oczach wszystkich.A jednak tylko dziêki swej wielkiej ruchli-woœci unikn¹³em zanudzania ludzi swoj¹ osob¹, co, zdaje siê, i ty osi¹gn¹³eœ.I naprawdê ¿adnemu z nas nie zaszkodzi³oby, gdyby za nami têskniono.Leczzostawmy to i porównajmy wasze zami³owania i zdolnoœci.Któ¿ mo¿e mieæw¹tpliwoœci, ¿e do osi¹gniêcia konsulatu o wiele godniej przygotowuje s³a-wa ¿o³nierza ni¿ prawnika.Ty nie œpisz po nocy, ¿eby udzielaæ porad lu-dziom, którzy ich u ciebie szukaj¹, on czuwa, by w porê przybyæ z woj-skiem do celu wyprawy.Ciebie budzi pianie koguta, jego — g³os tr¹b.Typrzygotowujesz rozprawê, on ustawia szyk bojowy.Ty troszczysz siê, bynie stawiano podchwytliwych pytañ twoim klientom, on zabiega, by niezajêto miast i obozów.On umie powstrzymaæ wojska nieprzyjacielskie, typowódŸ20.On ma wprawê w poszerzaniu granic, ty w ich ustalaniu21.Muszêwreszcie powiedzieæ, co myœlê: dzielnoœæ wojskowa góruje nad wszystkimiinnymi zaletami.Ona zjedna³a imiê narodowi rzymskiemu, ona zgotowa³a wieczyst¹ s³a-wê temu miastu, ona zmusi³a ca³y œwiat do s³uchania naszych rozkazów.Wszelkie obowi¹zki w mieœcie, wszystkie nasze szlachetne zainteresowaniai ta zaszczytna praca w s¹dzie szuka opieki i oparcia w dzielnoœci wojsko-wej.I skoro tylko rozniesie siê choæby nie sprawdzona wieœæ o zamieszkach,natychmiast urywaj¹ siê nasze zajêcia.Poniewa¿ robisz wra¿enie, jakbyœ siêpieœci³ z t¹ swoj¹ znajomoœci¹ prawa, jak z najdro¿sz¹ córk¹, wyprowadzêciê z b³êdu i nie pozwolê, byœ tê w¹tpliwej wartoœci wiedzê, któr¹ z takimtrudem zdoby³eœ, uwa¿a³ za coœ nadzwyczajnego.Ja osobiœcie dziêki innymcnotom, takim jak: opanowanie, powaga, sprawiedliwoœæ, uczciwoœæ i tympodobne, uwa¿a³em ciê zawsze za zas³uguj¹cego na konsulat i wszelkiegodnoœci.Nie powiem, ¿e straci³eœ czasu przyk³adaj¹c siê do prawa cywil-nego, ale stwierdzam, ¿e jego znajomoœæ nie utorowa³a ci drogi do konsu-latu.Wszystkie bowiem umiejêtnoœci, które nam maj¹ jednaæ ¿yczliwoœænarodu rzymskiego, powinny budziæ podziw dziêki swej wartoœci, a przy-chylnoœæ przez po¿ytek, jaki przynosz¹.20 Aluzja do procesów, w których powód wnosi³ sprawê o to, ¿e pozwany przez od-powiednie przekopy skierowa³ wodê deszczow¹ z w³asnego gruntu na grunt powoda.21 Znów aluzja do procesów dotycz¹cych granic pomiêdzy poszczególnymi posiad³o-œciami.Najbardziej wartoœciowi s¹ obywatele, którzy wyró¿niaj¹ siê s³aw¹wojenn¹.Uchodz¹ bowiem za obroñców ca³ego imperium i podpory pañ-stwa.S¹ oni tak¿e bardzo po¿yteczni, bo dziêki ich rozs¹dkowi i dziêki temu,¿e nara¿aj¹ siê na niebezpieczeñstwa, mo¿emy cieszyæ siê woln¹ rzecz¹-pospolit¹ oraz naszymi maj¹tkami.Nie bez znaczenia jest tak¿e, a nawetpe³n¹ wartoœæ przedstawia talent.W rozs¹dnym przemówieniu mo¿e on po-ruszyæ senat, lud, a nadto sêdziów, co wydaj¹ wyroki, i nierzadko przewa-¿y³ przy wyborze konsula.Po¿¹dany jest konsul, który w potrzebie potra-fi³by przemówieniem uœmierzyæ zamieszki wywo³ane przez trybunów,uspokoiæ wzburzony t³um, zaprotestowaæ przeciw rozdawnictwu mienia pu-blicznego 22.Nic dziwnego, ¿e dziêki temu talentowi, czêsto nawet ludzienie mog¹cy siê wykazaæ szlacheckim pochodzeniem, zdobywali konsulat, botalent pozwala pozyskaæ w najszerszych ko³ach popularnoœæ, zjednuje naj-szczerszych przyjació³, budzi g³êbok¹ sympatiê.Twoja umiejêtnoœæ, Sulpi-cjuszu, nie zapewnia ci ¿adnej z tych korzyœci.Po pierwsze, nie mo¿e mieæprawdziwej wartoœci nauka posiadaj¹ca tak ograniczony zakres.Przedmiotjej bowiem jest znikomy, polegaj¹cy niemal na ustawianiu poszczególnychliter i znaków przestankowych po wyrazach.Nastêpnie, jeœli nawet ta naukabudzi³a jakiœ podziw u naszych przodków, to po wyjœciu na jaw wszystkichjej tajemnic zosta³a w ca³oœci wzgardzona i odrzucona.Niegdyœ niewielu ludziwiedzia³o, czy w danym dniu mo¿e siê odbywaæ rozprawa s¹dowa, czy nie.Nie og³aszano bowiem dni, w których rozprawy s¹dowe mog³y siê odbywaæ.Doradcy s¹dowi mieli wtedy du¿e wp³ywy.Jak u Chaldejczyków 23 zasiêga-no u nich rady co do dni.Znalaz³ siê jednak pewien skryba, Gnejusz Fla-wiusz24, który czerpi¹c sw¹ m¹droœæ bezpoœrednio ze skarbów doradcówprawnych zdradzi³ tajemnicê i og³osi³ ludowi spis wszystkich dni, w któreodbywaj¹ siê rozprawy w s¹dzie.Rozgniewani prawnicy, w obawie, by po roz-powszechnieniu siê tego kalendarza rozprawy nie odbywa³y siê bez ich pomo-cy, wymyœlili pewne formu³ki, by móc uczestniczyæ we wszystkich procesach.Tok rozprawy móg³ doskonale wygl¹daæ nastêpuj¹co: „Grunt sabiñskinale¿y do mnie, wiêc jest mój." Potem zapada³by wyrok s¹du.Nie ¿yczylisobie tego prawnicy.„Grunt — stwierdza prawnik — który le¿y w zieminosz¹cej nazwê sabiñskiej." Doœæ du¿o gadaniny.Dobrze.Co dalej? „Stwier-22 Trybunowie ludowi przez rozdawanie zbo¿a lub gruntów starali siê niekiedypozy-skaæ sobie przychylnoœæ ludu; Cyceron jako konsul zwalcza³ ustawê roln¹ (lexagraria)Publiusza Serwiliusza Rullusa.23 Chaldejczycy — wró¿bici, którzy na podstawie gwiazd przepowiadali szczêœliwelubnieszczêœliwe dni; ich nazwa pochodzi od Chaldei, gdzie nale¿y szukaæ pocz¹tkówastrologii.24 Gnejusz Flawiusz, syn wyzwoleñca, skryba najwy¿szego kap³ana, AppiuszaKlaudiu-sza, przez og³oszenie kalendarza zdoby³ sobie tak¹ popularnoœæ wœród ludu, ¿eotrzyma³godnoœæ edyla kurulnego na r.304.dzam, ¿e na podstawie prawa Kwirytów nale¿y on do mnie".Co dalej?„Wobec tego wzywam ciê tam, abyœmy zgodnie z przepisem prawa dotknê-li go rêk¹." 25 Pozwany nie wiedzia³, co odpowiedzieæ tak gadatliwemu pie-niaczowi
[ Pobierz całość w formacie PDF ]