[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Natomiast przedstawicieledrugiej szko³y twierdz¹, ¿e dojrza³oœæ nale¿y oceniaæ na podstawie lat, tj.zadojrza³ego uwa¿aj¹ tego, kto ukoñczy³ 14 rok.197.osi¹gnie wiek, w którym mo¿e zaj¹æ siê swoimi sprawami, tak jak tego,zgodnie z tym, co wy¿ej powiedzieliœmy, przestrzegaj¹ ludy cudzoziemskie.198.Z tych samych przyczyn na prowinicji jej namiestnik mo¿e wyznaczyækuratora (curatorem).199.By maj¹tek pupillorum i znajduj¹cych siê pod kuratel¹ (in curatione) nieby³ zu¿ywany i uszczuplany przez opiekunów i kuratorów, pretor dba, by sk³adalioni z tego tytu³u kaucjê (satisdare).200.Ale nie jest tak zawsze.Bowiem opiekunowie wyznaczeni w testamencie nies¹ zmuszani do sk³adania kaucji, poniewa¿ ich uczciwoœæ i starannoœæ zosta³ypotwierdzone przez samego testatora.Tak¿e kuratorzy, którzy objêli kuratelênie na podstawie ustawy, lecz wyznaczeni przez konsula, pretora lub namiestnikaprowinicji, zwykle nie musz¹ sk³adaæ kaucji, naturalnie dlatego, ¿e wybiera siêodpowiednio uczciwych.KSIÊGA II1.W poprzedniej ksiêdze przedstawiliœmy prawo osobowe, teraz zajmiemy siêrzeczami (rebus).Znajduj¹ siê one b¹dŸ u nas in patrimonio (w maj¹tku), b¹dŸte¿ s¹ uwa¿ane za bêd¹ce extra nostrum patrimonium (poza naszym maj¹tkiem).2.Zasadniczy jest podzia³ rzeczy na dwie grupy: bowiem jedne s¹ divini iuris(prawa boskiego), inne zaœ humani iuris (prawa ludzkiego).3.Divini iuris s¹ na przyk³ad res sacrae oraz res religiosae.4.Res sacrae s¹ to rzeczy poœwiêcone bogom najwy¿szym (diis superis), resreligiosae s¹ to rzeczy oddane cieniom zmar³ych (diis Manibus).5.Za rem sacram uwa¿a siê tylko rzecz, która zosta³a poœwiêcona decyzj¹ ludurzymskiego, na przyk³ad przez uchwalenie legis lub senatus consulti.6.Natomiast res religiosae tworzymy z w³asnej woli grzebi¹c u siebie zmar³ego,jeœli tylko jego pogrzeb nale¿y do nas.7.Jednak wiêkszoœæ uznaje, ¿e na prowincji nie ma gruntów bêd¹cych rebusreligiosis, poniewa¿ s¹ one w³asnoœci¹ ludu rzymskiego lub cesarza i uwa¿a siê,¿e tylko je posiadamy (habemus possesionem) i u¿ytkujemy (habemus usumfructum).W ka¿dym razie, choæby nie by³y to res religiosae, traktuje siê je tak, jakbynimi by³y.Podobnie, to, co na prowincji nie zosta³o poœwiêcone decyzj¹ ludurzymskiego, œciœle rzecz bior¹c nie jest te¿ re sacra, choæ jest taktraktowane.8.Tak¿e res sanctae, jak na przyk³ad mury i bramy, s¹ w pewien sposób diviniiuris.9.To, co jest divini iuris, nie znajduje siê u nikogo w maj¹tku.To zaœ, cojest humani iuris, przewa¿nie jest u kogoœ w maj¹tku, ale mo¿e te¿ nie byæ unikogo, jak res hereditariae (rzeczy spadkowe), które, póki nie pojawi siêspadkobierca (heres), nie s¹ u nikogo w maj¹tku.lub w³aœciciela.10.Rzeczy, które s¹ humani iuris, s¹ b¹dŸ publiczne (publicae), b¹dŸ prywatne(privatae).11.Rzeczy publiczne uwa¿a siê za nie znajduj¹ce siê u nikogo w maj¹tku,zak³ada siê bowiem, ¿e nale¿¹ do ogó³u.Rzeczy prywatne to te, które nale¿¹ doposzczególnych osób.12.Przy tym niektóre rzeczy s¹ materialne (corporales), a inne niematerialne(incorporales).13.Materialne s¹ te, których mo¿na dotkn¹æ, na przyk³ad ziemia, niewolnik,ubranie, z³oto, srebro i jeszcze niezliczone inne rzeczy.14.Niematerialne s¹ te, których nie mo¿na dotkn¹æ, tj.bêd¹ce prawami, jak naprzyk³ad spadek, u¿ytkowanie, zobowi¹zania, jakkolwiek by je zaci¹gniêto.I niema znaczenia, ¿e na spadek sk³adaj¹ siê rzeczy materialne, ¿e zbierane z ziemipo¿ytki (fructus) s¹ materialne, ani ¿e to, co nam siê nale¿y z jakiegoœzobowi¹zania, jest przewa¿nie materialne, jak na przyk³ad ziemia, niewolnik lubpieni¹dze.Bowiem samo prawo dziedziczenia, samo prawo u¿ytkowania i samozobowi¹zanie s¹ niematerialne.Nale¿¹ tu te¿ s³u¿ebnoœci gruntów miejskich(iura praediorum urbanorum) i wiejskich (rusticorum).niewznoszenia (nonextollendi), by s¹siadowi nie zas³oniæ s³oñca.Podobnie, prawo.œcieków iokapu (fluminum et stillicidiorum), by.14a.Poza tym rzeczy s¹ albo rebus mancipi, albo rebus nec mancipi.s³u¿ebnoœci gruntów miejskich (servitutes praediorum urbanorum) s¹ rebus necmancipi.Podobnie praedia stipendiaria i praedia tributaria s¹ rebus necmancipi.15.Ale choæ powiedzieliœmy, ¿e zwierzêta, które siê zwyk³o oswajaæ, s¹ rebusmancipi, to.s¹dz¹, ¿e s¹ rebus mancipi od razu w momencie narodzin.Natomiast Nerva, Proculus i pozostali przedstawiciele drugiej szko³y s¹dz¹, ¿estaj¹ siê one rebus mancipi dopiero w momencie oswojenia, a jeœli z powodunadmiernej dzikoœci nie dadz¹ siê oswoiæ, uznaj¹, ¿e s¹ rebus mancipi, gdydojd¹ do wieku, w którym zwykle s¹ oswajane.16
[ Pobierz całość w formacie PDF ]