Schopenhauer A. O Podstawie Moralnosci

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.308-309).S�dz�c z tego ca�ego aparatumoralnego, mo�na by przypuszcza�, �e posiada on wielk� wag�, nigdzie jednak niemo�emy si� dowiedzie�, jak� mianowicie.Widzimy tylko, �e podobnie jakpszczo�om w�a�ciwy jest pop�d do wspólnego budowania komórek i plastrów,podobnie w ludziach, rzekomo, spoczywa pop�d do odgrywania wspólnymi si�amiwielkiej, �ci�le moralnej wszech�wiatowej komedii - tak jak gdyby byliby�mytylko ma�rionetkami i niczym wi�cej.Zachodzi tu jednak pewno wa�na ró�nica:oto pszczo�y naprawd� buduj� swój plaster, tymczasem na scenie �wiata zamiastkomedii moralnej rozgrywa si� komedia wysoce niemoralna.Widzimy tu, jak Fichterozwijaj�c dalej nakazuj�c� form� etyki Kanta -jego prawo moralne i bezwzgl�dn�powinno��, przekszta�ca je w system f a talizmu moralnego, i jak w formowaniutego systemu dochodzi niekiedy a� do �mieszno�ci.*Je�li etyka Kanta tchnie pewnym pedantyzmem moralnym, to u Fichtego pedanterianaj�mieszniejszego gatunku dostarcza bogate�go materia�u do satyry.Prosz�przeczyta� np.w jaki sposób* Na poparcie wy�ej powiedzianego, przytocz� tu tylko niektóre ust�py: - �Pop�dmoralny jest absolutny i stawia wymagania bezwzgl�dne, których sam jest jedynymcelem".- �W ten sposób, wskutek dzia�ania prawa moralnego, istota empiryczna,istniej�ca w czasie, staje si� dok�adnym odbiciem pierwotnego , ja".- �Ca�ycz�owiek jest tylko narz�dziem prawa moralnego." - �Jestem tylko narz�dziemprawa moralnego, bynajmniej nie jego celem".- �Ka�dy jest celem jako �rodek dourzeczywistniania rozumu, to realizowanie rozumu jest ostatecznym celem jegoistnienia; istnieje jedynie w tym celu, a gdyby urzeczywistnianie rozumu niemia�o mie� miejsca, to i jego istnienie sta�oby si� zbyteczne".- �Jestemnarz�dziem prawa moralnego w �wiecie zmys�owym!" - �Prawo moralne nakazuje,aby�my �ywili nasze cia�o i starali si� o utrzymanie jego zdrowia, rozumie si�,�e powinni�my mie� przy tym na wzgl�dzie nic innego, jak tylko to, aby�my stalisi� dobryrn narz�dziem do przeprowadzenia celów rozumu".�Cia�o ka�degocz�owieka\jest narz�dziem do przeprowadzania celów rozumu; dlatego te�powinienem postawi� sobie za cel jak najwi�ksz� zdatno�� ka�dego narz�dzia;powinienem stara� si� o to w imieniu ka�dego".W ten to sposób wyprowadzaFichte mi�o�� ludzko�ci! - �Mog� i powinie�nem dba� o siebie tylko o tyle itylko dlatego, �e jestem narz�dziem prawa moralnego", - �Broni� prze�ladowanegonawet z nara�eniem w�asnego �ycia jest powinno�ci� bezwarunkow�, z chwil�, gdy�ycie jakiego� cz�owieka znajduje si� w niebezpiecze�st�wie, nie mamy prawamy�le� o bezpiecze�stwie w�asnym".- �W dziedzinie prawa moralnego nieobowi�zuje mnie w stosunku do mego bli�niego �aden inny wzgl�d prócz tego, �ejest on narz�dziem rozumu".81rozstrzyga on znany kazuistyczny przyk�ad, gdzie z dwóch istnie� ludzkich jednotylko mo�e by� uratowane.Podobnie odnajdujemy u niego wszystkie b��dy Kanta,podniesione do najwy�szej pot�gi.Tak np.czytamy: �I�� za pop�dem sympatii,wspó�czucia ludzko�ci, nie jest wcale rzecz� moraln�; uczynek spe�niony tylko wimi� tych uczu� jest przeciwny moralno�ci"! �Us�u�no�� nie powinna by�nierozwa�n� dobroduszno�ci�, za pobudk� s�u�y� jej powinien wyra�nie postawionycel urzeczywistniania w miar� mo�no�ci przy-czynowo�ci rozumowej".Lecz gdyFichte nast�pnie z ca�� powag� stawia liberum arbitrium indifferentiae,przytaczaj�c na jego poparcie szereg najwulgarniejszych dowodów - wtedyspomi�dzy owych objawów pedanterii wyziera ju� jego w�asne nieuctwofilozoficzne - jak tego zreszt� nale�a�o si� spodziewa� po cz�owieku, któremunauczanie nie zostawi�o czasu na nauk�.Kto jeszcze nie jest ca�kowicieprzekonany, �e pobudka, chocia� dzia�a przez po�re�dnictwo poznania, jest tak�sam� przyczyn� jak i ka�da inna, �e jak ka�da przyczyna, zawiera w sobiekonieczno�� skutku, i �e wskutek tego wszystkie ludzkie post�pki nosz�charakter �cis�ej konieczno�ci - ten jest jeszcze zupe�nie nieprzygotowany dofilozofii i nie posiada nawet elementarnego wykszta�cenia fi�lozoficznego.Przekonanie o istnieniu �cis�ej konieczno�ci ludzkich post�pków jest lini�graniczn�, która oddziela umys�y filozoficzne od innych; Fichte doszed�szy dotej granicy, dowiód� wyra�nie, �e nale�y w�a�nie do tych innych.Wprawdziedalej, id�c �ladem Kanta, mówi rzeczy wprost sprzeczne z wy�ej przytoczonymiust�pami, lecz fakt ten, podobnie jak wiele innych sprzeczno�ci znaj�duj�cychsi� w jego pismach, dowodzi tylko, �e nie bra� on nigdy na serio swychposzukiwa� prawdy i �e nie mia� �adnych sta�ych przekona�, bo te� co prawdaby�y one zupe�nie zbyteczne do jego celów.Nie ma nic �mieszniejszego nadwys�awianie �elaznej konsekwencji tego cz�owieka, który tylko tonem pedantarozwodzi� si� nad rzeczami zupe�nie banalnymi.Najlepszy wyk�ad tego systemu fatalizmu moralnego Fichtego znajdujemy wostatnim z jego dzie�, zatytu��owanym Ogólny zarys teorii nauk.Dzie�ko to mat� dobr� stron�, �e sk�ada si� tylko z 46-ciu stron, a mimo to zawiera in�nuc�" ca�� filozofi� Fichtego; dlatego te� polecam je wszystkim tym, którychczas jest zbyt drogi, aby go chcieli marnowa� na czytanie wi�kszych utworówtego cz�owieka, pisanych w stylu Kristiana Wolfa, nudnie i rozwlekle, aobliczonych nie na pouczenie czytelnika, lecz na zamydlenie mu oczu.W tym toma�ym dzie�ku na stronie 32 czytamy: �Postrzeganie �wiata zmys�owego zosta�onam dane tylko na to, aby na tym �wiecie ,ja" mog�o postrzega� samo siebie,jako nosiciela absolutnej powinno�� i".Na stronie nast�pnej czytamy nawet, �eta �powinno�� musia�a sta� si� dost�pna dla postrzegania", a na stronie 36, okonieczno�ci uznawania powinno�ci [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony