Nietzsche F. O pozytkach i szkodliwosci historii dla zycia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Je�eli nato�miastnauki o suwerennym stawaniu si�, o p�ynno�ci wszel�kich poj��, typów igatunków, o braku wszelkiej kardynalnej ró�nicy mi�dzy cz�owiekiem izwierz�ciem- nauki, które uwa�am za prawdziwe, ale za zabójcze- b�d� ze zwyk�� dzi� furi� pouczania ciskane w naród jeszcze przez czas �yciajednego pokolenia, to niechaj nikt si� nie dziwi, �e naród zginie odegoistycznej ma�o�ci i n�dzy, od skostnienia i sobkostwa, a pierwej jeszczerozpadnie si� i przestanie by� narodem: w jego miejsce na widowni� przysz�o�ciwkrocz� mo�e systemy jednostko�wych egoizmów, bractwa maj�ce na celu zbójeckiwyzysk nie zbratanych i inne twory utylitarystycznej nikczemno�ci.Aby za�tworom tym przygotowa� grunt, wystarczy pisa� dalej histori� ze stanowiska masi szuka� w niej praw, wywodz�cych si� z potrzeb tych�e mas, a wi�c szuka� prawruchu ni�szych, gliniastych i ilastych pok�adów spo�ecze�stwa.Masy wydaj� misi� tylko z trojakich wzgl�dów godne uwagi: po pierwsze jako zatarte kopiewielkich ludzi, wykonane na kiepskim papierze i zu�ytymi p�ytami, na�st�pniejako si�a stawiaj�ca opór wielkim, a wreszcie jako narz�dzie w r�ku wielkich;poza tym niechaj je bior� diabli i statystyka! Co, statystyka dowodzi, �e wdziejach istniej� prawa? Prawa? Owszem, statystyka dowodzi, jak pod�a iwstr�tnie zuniformizowana jest masa; czy mamy dzia�anie si� ci�ko�ci, g�upoty,ma�powania, mi�o�ci i g�odu zwa� prawami? Dobrze, zgoda i na to, ale skoro tak,to stwier�dzi� te� trzeba, �e je�li w dziejach dzia�aj� prawa, to prawa s� nicniewarte i nic niewarte s� dzieje.Tymczasem dzi� powszechnie szanowany jestw�a�nie ten rodzaj historii, która wielkie porywy mas uwa�a za rzecznajwa�niejsz� i g�ówn� w dziejach, a wielkich ludzi traktuje tylko jakonajdobitniejszy przejaw, poniek�d jako widoczne na po-wierzchni wody b�ble powietrza.Zatem masa ma z samej siebie wy�oni� wielko��,chaos ma porodzi� porz�dek; na koniec, rzecz jasna, wypadnie zaintonowa� hymnna cze�� p�odnej masy.�Wielkim" b�dzie si� wówczas zwa�o wszystko, co przezd�u�szy czas wprawia�o mas� w ruch i, jak to si� mówi, by�o �historyczn� moc�".Ale czy nie znaczy to rozmy�lnie miesza� ilo�� z jako�ci�? Je�eli ociꭿa�emasy uzna�y jak�� my�l, na przyk�ad jak�� ide� religij�n�, za akuratodpowiedni�, broni�y jej twardo i ci�gn�y przez stulecia, to w takimprzypadku, i w�a�nie w takim, za wielkiego uchodzi� winien autor i twórca tejidei.A dlacze�go? To, co najszlachetniejsze i najwznio�lejsze, wcale niedzia�a na masy; historyczny sukces chrze�cija�stwa, jego historyczna moc,odporno�� i trwa�o�� wszystko to na szcz�cie nie jest �adnym dowodem wsprawie wielko�ci jego twórcy, bo w gruncie rzeczy �wiadczy�oby tylkoprze�ciwko niemu: ale mi�dzy nim a owym historycznym suk�cesem le�y bardzoziemska i mroczna sfera nami�tno�ci, b��du, ��dzy w�adzy i zaszczytów,dzia�aj�cych nadal si� imperii romani, warstwa, z której wywodzi si� ów ziemskiposmak i ziemska przymieszka w chrze�cija�stwie, to, co umo�liwi�o muprzetrwanie w tym �wiecie i niejako je zahartowa�o.Wielko�� nie powinnazale�e� od sukcesu, a Demostenes posiada� wielko��, cho� zrazu sukcesu nieodniós�.Najbardziej czy�ci i prawdziwi zwolennicy chrze��cija�stwa zawszeraczej podwa�ali i pow�ci�gali swoje �wieckie sukcesy, swoj� tak zwan��historyczn� moc", albowiem zwykle stawiali si� poza ��wiatem" i nie dbali o�proces idei chrze�cija�skiej"; jako� na ogó� pozostali dla historii ca�kiemnie znani i anonimowi.Mówi�c po chrze��cija�sku: regentem �wiata oraz mistrzemsukcesu i post�pu jest diabe�; diabe� jest w�a�ciw� moc� wszystkich mocyhistorycznych, i tak ju� zasadniczo pozostanie � cho� brzmi to zapewne niemilew uszach epoki, która przywyk�a ubóstwia� sukces i historyczn� moc [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony